28 dec – HH. Onschuldige Kinderen
Feest
Uit de eerste brief van Johannes 1, 5 – 2,2
Het bloed van Jezus Christus reinigt ons van elke zonde.
Vrienden,
dit is wat wij Jezus hebben horen verkondigen en wat we u verkondigen: God is licht, er is in Hem geen spoor van duisternis. Als we zeggen dat we met Hem verbonden zijn terwijl we onze weg in het duister gaan, liegen we en leven we niet volgens de waarheid. Maar gaan we onze weg in het licht, zoals Hijzelf in het licht is, dan zijn we met elkaar verbonden en reinigt het bloed van Jezus, zijn Zoon, ons van alle zonde.
Als we zeggen dat we de zonde niet kennen, misleiden we onszelf en is de waarheid niet in ons. Belijden we onze zonden, dan zal Hij, die trouw en rechtvaardig is, ons onze zonden vergeven en ons reinigen van al het onrecht dat wij bedrijven. Als we zeggen dat we nooit gezondigd hebben, maken we Hem tot een leugenaar en is zijn woord niet in ons.
Kinderen, ik schrijf u dit opdat u niet zondigt. Maar mocht een van u zondigen, dan hebben wij een pleitbezorger bij de Vader: Jezus Christus, de rechtvaardige. Hij is het die verzoening brengt voor onze zonden, en niet alleen voor die van ons, maar voor de zonden van de hele wereld.
Psalm 124, 2 + 3 + 4 + 5 + 7b + 8
Refr.: Onze hulp is de naam van de Heer.
Was de Heer niet voor ons geweest
toen de mensen zich tegen ons keerden,
ze hadden ons levend verslonden,
zo hevig was hun woede.
Dan had het water ons meegesleurd,
de stroom ons overspoeld,
wij zouden zijn overspoeld
door het ziedende water.
Het net is gescheurd en wij,
wij zijn ontkomen.
Onze hulp is in de naam van de Heer,
die hemel en aarde gemaakt heeft.
Vers voor het evangelie
Alleluia.
U, God, loven wij.
U, Heer, prijzen wij.
U looft het koor der martelaren.
Alleluia.
Uit het evangelie volgens Matteüs 2, 13-18
Herodes liet in Bethlehem al de jongens vermoorden.
Na het vertrek van de magiërs verscheen er aan Jozef in een droom een engel van de Heer, die zei: ‘Maak je gereed en vlucht met het kind en zijn moeder naar Egypte. Blijf daar tot ik je weer roep, want Herodes is naar het kind op zoek en wil het ombrengen.’ Jozef maakte zich gereed en week nog diezelfde nacht met het kind en zijn moeder uit naar Egypte, waar hij bleef tot de dood van Herodes. Zo moest in vervulling gaan wat bij monde van de profeet door de Heer is gezegd: ‘Uit Egypte heb Ik mijn Zoon geroepen.’
Toen Herodes begreep dat hij door de magiërs misleid was, werd hij verschrikkelijk kwaad, en afgaande op het tijdstip dat hij van de magiërs had gehoord, gaf hij opdracht om in Betlehem en wijde omgeving alle jongetjes van twee jaar en jonger om te brengen. Zo ging in vervulling wat gezegd is door de profeet Jeremia: ‘Er klinkt een stem in Rama, geween en luid geklaag. Rachel beweent haar kinderen en wil niet worden getroost, want ze zijn er niet meer.’
Van Woord naar leven
De angst van Herodes om zijn macht te verliezen, zelfs tegenover een kind, drijft hem tot ongekende wreedheid. Herodes wil tegen elke prijs zijn troon redden, ook als hij daardoor een ongehoord en niet goed te praten bloedbad moet aanrichten.
Maar Jozef dwarsboomt het wrede kwaad, hoewel hij helemaal geen macht heeft. Zijn enige kracht is zijn geloof. Jozef luistert naar de engel en doet wat die hem opdraagt: ‘Maak je gereed en vlucht met het kind en zijn moeder naar Egypte’.
Deze bladzijde van het evangelie is helaas niet enkel geschiedenis, maar ook brandend actueel. Ook vandaag nog vinden er massaslachtingen plaats. Denken we aan de inmiddels vele duizenden mensen die zijn omgekomen bij die kwaadaardige en zinloze oorlog in Oekraïne. Denken we ook aan de vele migranten die het leven verloren bij het op de vlucht zijn voor oorlog en conflicten elders in de wereld, aan die vele mensen die de dood vonden terwijl ze de woestijn of de zee overstaken. Of aan de miljoenen kinderen die vandaag de dag sterven door honger en ziekte door armoede en onrecht.
Héél véél mensen zijn in deze tijden het slachtoffer van geweld, roof en uitbuiting. Schrijnend en godgeklaagd!
Eigenlijk zou er veel meer verontwaardiging moeten zijn tegenover deze wreedheden. Te weinig mensen laten zich raken door onverschilligheid en ‘ogen toe doen’.
Er zijn véél christenen en véél mensen van goede wil nodig die luisteren naar de engel van de Heer, zoals Jozef deed, en die deze ‘kleinen’ bij zich nemen om ze te redden van de moordende slavernij van het kwaad.
Laat ons Kerk zijn, in de diepe betekenis van het woord door hart, verstand, oog, oor, mond, handen en voeten te hebben voor zij die slachtoffer zijn, of dreigen te worden, van kwade machten in onze samenlevingen. Ook dat is evangelie.
Geïnspireerd aan woorden van Vincenzo Paglia
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
Laten wij bidden
Vader,
geef dat niet wereldse tirannie ons mag leiden, maar enkel uw levende Liefde in ons. Mogen wij als Kerk het opnemen voor zij die slachtoffer zijn van kwade machten.
Door Christus, onze Broeder en Heer.
Amen.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn ontleend aan het week- en zondagmissaal, door de benedictijnen van de Sint-Andriesabdij en de norbertijnen van de abdijen Averbode, Postel en Tongerlo, o.l.v. Jos Van Der Veken, uitgegeven bij Brepols-Licap, © Brepols 2007.
HH. Onschuldige Kinderen
De Katholieke Kerk viert op 28 december het feest van de Heilige Onnozele Kinderen, ook wel genoemd ‘Onnozele Kinderen’. Bedoeld worden de onschuldige jongetjes van Bethlehem die in opdracht van koning Herodes werden vermoord. Omdat zij stierven in de plaats van het Kerstkind worden zij als martelaren vereerd.
Herodes en het Kerstkind
De Onnozele Kinderen zijn de eerste slachtoffers van de vijanden van Christus. In het tweede hoofdstuk van het Evangelie van Matteüs staat dat Herodes bang was dat de komst van een nieuwe Joodse koning het einde van zijn macht zou betekenen. Van de Wijzen uit het Oosten hoort Herodes dat de nieuwe heerser in Bethlehem geboren zal worden. Als de Wijzen in een droom vernemen dat Herodes het Kind Jezus wil doden, besluiten ze hem om de tuin te leiden. Herodes komt daarachter en ontsteekt in woede. Hij zond zijn mannen uit en liet in Bethlehem en omstreken al de jongens van twee jaar en jonger vermoorden (Mt. 2:16).
Profetie van Jeremia
Volgens Matteüs is met de kindermoord van Bethlehem een profetie van Jeremia in vervulling gegaan: Een klacht werd in Rama gehoord, geween en luid gejammer: Rachel, wenend om haar kinderen, wil niet meer getroost worden, omdat zij niet meer zijn (Jer. 31:15, Mt. 2:18). Rama was een stad iets ten noorden van Jeruzalem van waaruit de joden naar Babel werden gedeporteerd. Jeremia laat Israëls stammoeder Rachel, die in Bethlehem begraven lag, weeklagen over de verbanning van haar geslacht. Matteüs ziet Rachel als de verpersoonlijking van de ontroostbare moeders wier kinderen werden vermoord.
Historisch
Of de kindermoord van Bethlehem teruggrijpt op een historische gebeurtenis, is moeilijk te bepalen. De enige bron is het Evangelie van Matteüs; de andere evangelies, zowel de canonieke als de apocriefe, zwijgen erover. Ook de Joodse geschiedschrijver Flavius Josephus (37-100) vermeldt deze tirannieke daad van Herodes de Grote niet. Wel beschrijft hij andere wreedheden die deze koning aan het einde van zijn leven beging. Zo schrok Herodes – beducht voor zijn troon – er niet voor terug om zijn eigen vrouw, zonen en vrienden te laten doden.
Aantal
Nergens noemt Matteüs het aantal vermoorde zuigelingen. Dat weerhield sommige kerkvaders er echter niet van zelf getallen te noemen. Zo zegt de Griekse overlevering dat er sprake was van 14.000 vermoorde jongetjes. In de Syrische liturgie spreekt men 64.000 slachtoffers. Latijnse schrijvers uit de Middeleeuwen identificeerden de kinderen van Bethlehem met de 144.000 martelaren uit de Openbaring van Johannes die in het hemelse Jeruzalem het Lam aanbidden. Zij zijn vrijgekocht als de eerstelingen van de mensheid, voor God en het Lam (Openb. 14:4). Moderne auteurs die geloven in de historiciteit van de kindermoord van Bethlehem, beweren dat het aantal slachtoffers hooguit enkele tientallen bedroeg. Bethlehem was namelijk in Herodes’ tijd maar een klein stadje. Dat zou verklaren waarom de kindermoord niet in de profane geschiedenisboeken terecht is gekomen.
Martelaren
In de katholieke traditie is de kindermoord van Bethlehem altijd als een feit beschouwd. Kerkvaders leerden dat God de onschuldige jongetjes van Bethlehem had voorbestemd om door hun dood te getuigen van de Messias. Volgens Augustinus (354-430) zijn deze kinderen niet alleen heilig omdat ze omwille van Jezus gestorven zijn maar ook omdat ze in Diens plaats gedood werden (Sermo 10 de Sanctis).
Liturgie
Het is niet bekend wanneer het feest van de Onnozele Kinderen werd ingevoerd. De oudste bron die het feest op 28 december stelt, is het Sacramentarium Leoninum uit omstreeks 485. In de Griekse traditie verschijnt het feest enkele eeuwen later op de liturgische kalender, maar dan niet op 28 december maar op 29 december. In de Syrische en de Chaldeeuwse traditie wordt het feest van de Heilige Onschuldigen op 27 december gevierd. In de Armeense Kerk vindt het feest plaats op de derde maandag na Pinksteren.
Kerstoctaaf
Onnozele Kinderen valt binnen het Octaaf van Kerstmis, de liturgische achtdaagse van 25 december tot en met 1 januari. Op de tweede, derde en vierde dag van het octaaf worden de feesten gevierd van respectievelijk Sint-Stefanus, Sint-Jan (Johannes) de Evangelist en de Onnozele Kinderen. Hun relatie met het Kerstfeest is dat zij op bijzondere wijze hebben getuigd van de betekenis van de komst van Christus: Stefanus is de eerste geloofsgetuige die willens en wetens als martelaar stierf voor het christelijk geloof; Johannes is de geloofsgetuige die in zijn evangelie het mysterie van de Menswording van God beschreef; de Onnozele Kinderen waren de eersten wier bloed voor het Kerstkind vergoten werd. De Latijnse traditie eert daarom de Onnozele Kinderen als Flores Martyrum (‘Uitspruitsels van de Martelaren’).
Kinderfeest
De naam ‘Onnozele Kinderen’ wekt soms bevreemding. ‘Onnozel’ komt van onnosel, de Middelnederlandse vertaling van het Latijnse woord innocens, dat ‘onschuldig’ en ‘onschadelijk’ betekent. ‘Onnozel’ betekende al vrij snel ook ‘onwetend’, ‘naïef’, ‘dom’ en ‘dwaas’. Zo kwam het dat het kerkelijk feest van Onnozele Kinderen in de Middeleeuwen samenviel met het volkse Dwazenfeest, dat zijn wortels had in de heidense midwinterrituelen en het Romeinse festum puerorum. In heel West-Europa stond 28 december in het teken van gekkigheid en de omkering van de maatschappelijke orde. Kinderen kregen het die dag voor het zeggen. Ook in kloosters en kerken werd het gezag overgedragen aan de geringsten in rang. Zo werden er kinderabten en kinderbisschoppen aangesteld. Het gevolg van deze omkering was niet zelden anarchie met alle gewelddadige en seksuele uitspattingen van dien. In de 13de eeuw werd het gebruik van de gezagsomkering verboden. Wat overbleef was een feest waarbij kinderen zich als volwassenen verkleedden en langs de deuren gingen voor lekkernijen. Het kindgerichte Sint-Nicolaasfeest heeft het folkloristische Onnozele Kinderen uiteindelijk verdrongen.
Bron: KRO-NCRV
Laten wij bidden
Vader,
geef dat niet wereldse tirannie ons mag leiden, maar enkel uw levende Liefde in ons. Mogen wij als Kerk het opnemen voor zij die slachtoffer zijn van kwade machten.
Door Christus, onze Broeder en Heer.
Amen.