Leestip van de dag – maandag 24 febr 2020

Homilie kardinaal De Kesel bij bisschopswijding Lode Van Hecke

“Behoud de ziel van een monnik,” vraagt kardinaal De Kesel aan de nieuwe bisschop, “het zal ons allen in de Kerk om meerdere redenen ten goede komen.”

Vrienden,

het evangelie van deze zondag komt uit de Bergrede. Daarin verwoordt Jezus wat Hij ten diepste met zijn evangelie bedoelt. Hij brengt geen nieuwe wet. Het is Gods woord van oudsher. Maar uit zijn mond klinkt het zo verrassend, zo nieuw.

In het hart van die Bergrede staan de woorden die we zo pas hoorden: “Men heeft je gezegd: je zult je broeder liefhebben en je vijand haten. Maar ik zeg je: bemin je vijand en bid voor wie je vervolgen.” Het klinkt uitdagend. Vreemd ook. Een beetje dwaas zelfs, zoals we het hoorden bij Paulus die zegt dat men soms wat dwaas moet zijn om de ware wijsheid te vinden. Je vijand liefhebben? Bedoeld is natuurlijk niet affectief liefhebben. In die zin kun je niet alle mensen liefhebben en al zeker niet je vijand.

Maar als iemand je onrecht heeft gedaan, je vijand is geworden, of wanneer je je bedreigd voelt omdat die mens anders is of van elders komt en je rust en zekerheid verstoort, en die andere mens is in nood, wat moet je dan doen? Je buikgevoel volgen? Dat is het wat Jezus wil zeggen: ook die mens, ook als is hij je vijand, ook al tast hij je zekerheid aan en wantrouw je hem, hij is een lotgenoot, een broeder en je zult hem helpen. In die zin dus liefhebben. En het gebod geldt al van oudsher. We hoorden het al in het boek Leviticus: “Wees niet haatdragend en bemin je medemens als jezelf”.

Dierbare Lode. Je had spontaan op je bisschopswijding graag het evangelie gekozen dat voorzien is voor het feest van je patroon, de heilige Lodewijk. Maar je hebt niet moeten kiezen want bij wonderlijk toeval is het juist deze lezing die de liturgie voor deze zondag voorziet. En het is inderdaad niet zomaar lukraak een passage uit het evangelie. Het is het hoogtepunt van de Bergrede. Nergens elders wordt zo uitdagend en radicaal verwoord wat Jezus’ diepste bedoeling is geweest. Je hebt het zelf gezegd in een interview: het is de kern van het christendom maar tevens ook de meest bedreigde boodschap in onze samenleving.

Hoe meer je God zoekt en hoe authentieker die zoektocht is, hoe groter ook het mededogen voor je medemens, hoe groter de barmhartigheid en de solidariteit. 

Meer dan veertig jaar heb je dat leven geleid in de abdij van Orval. Een leven van stilte en gebed. Van zoeken naar God en Hem leren liefhebben met heel je hart. Zoals Bernardus van Clairvaux er zo wondermooi over geschreven heeft. Een teruggetrokken leven. Inderdaad. Maar niet teruggeplooid op jezelf. Een leven in gemeenschap, in lief en leed, samen met je medebroeders die hier vandaag ook zijn en die je zo dierbaar zijn geworden. En de velen voor wie Orval zoveel is gaan betekenen.

Velen waren verrast – weliswaar blij verrast – maar toch verrast toen ze vernamen dat paus Franciscus een monnik had benoemd tot bisschop van Gent.

Toch is het een oude traditie in de Kerk het bisschopsambt toe te vertrouwen aan een monnik. Bernardus zelf heeft aan sommige abten gevraagd het niet te weigeren. Al zeker niet als de paus het vroeg. Om juist wat ze door een leven van stilte en gebed van Christus hadden ontvangen, nu met anderen te delen, als herder in de Kerk.

We zijn geëvolueerd naar een seculiere en multireligieuze samenleving. Het is voor de Kerk een hele uitdaging. We nemen afscheid van een verleden en bouwen aan een toekomst die we niet helemaal in handen hebben. Er ontstaat onzekerheid met het gevaar van ontmoediging. We proberen een antwoord te bieden door structuurhervormingen. Maar we weten wel dat, hoe noodzakelijk ook, dat niet het antwoord is.

De vraag is niet wat er nog te redden valt en hoe we de situatie nog meester blijven. De vraag is wel wat het evangelie voor mensen vandaag te betekenen heeft.

Of het geloof bron van vreugde en levenszin kan zijn en hoe het licht kan werpen op de grote uitdagingen van onze tijd. Hoe het bron kan zijn van ware menselijkheid en solidariteit. Het is de vraag naar wat we als Kerk betekenen in de samenleving. Dan heb je vooral nood aan bezieling en inspiratie. Bezieling die niet altijd direct oplossingen biedt of antwoord geeft op alle vragen. Oplossingen zult ook u niet altijd kunnen bieden. Maar wel bezieling, die opnieuw hoop en vertrouwen geeft en vreugde. Daaraan hebben we nood vandaag: aan mensen en herders die dat vertrouwen uitstralen en die bezieling brengen. Bezieling die vreugde en hoop wekt. De vreugde van het Evangelie, zoals paus Franciscus het zegt. De vreugde van Gods Geest.

‘In de vreugde van de Geest’: het is uw abtsleuze en het wordt nu ook uw bisschopsleuze.  Bij het ambt van bisschop horen ook veel bestuurlijke en administratieve taken. Zelfs Augustinus klaagde er al over in zijn tijd. Het schrikt je niet af. Je bent een monnik, al het grootste deel van je leven. Je moet nu wel voor enkele jaren de abdij verlaten. Het doet je pijn. Maar je weet waarvoor en voor wie. En toch: behoud altijd de ziel van een monnik. Want dat zal ons allen, uw bisdom, de Kerk in ons land en ook uw confraters bisschoppen in zoveel opzichten ten goede komen.

Je bent een open iemand, een vrij iemand. Je komt van elders, niet uit de vertrouwde klerikale middens. Het geeft je juist nieuwe ogen.

Om te zien waar het voor ons vandaag op aankomt. Opdat we geen Kerk zouden zijn die vooral met zichzelf bezig is en haar eigen structuren.

Maar open en gastvrij voor elke mens die zoekt naar wat het leven schoon en zinvol maakt. Een Kerk ook die geen muren bouwt waarachter ze zich terugtrekt maar meevoelt in alle menselijke nood en solidair is met allen, van welke overtuiging of herkomst ook, die ijveren voor een meer rechtvaardige en menselijk samenleving.

In de tweede lezing hoorden we de woorden van Paulus: “Zusters en broeders, weet gij niet, dat gij Gods tempel zijt en dat de Geest van God in u woont?” Dat is nu ons aller gebed: dat die Geest door het wijdingssacrament ten volle van u bezit mag nemen. Dat Hij in u mag wonen. En dat u de bezieling en de vreugde van die Geest mag delen met allen voor wie u nu  herder en bisschop zult worden.

Kardinaal Jozef De Kesel

Aartsbisschop van Mechelen-Brussel

Sint-Baafskathedraal Gent, 23 februari 2020

Bron: Kerknet.be