Europa vindt wel 800 miljard euro voor wapens, maar heeft nog steeds geen plan voor vrede

Het plan “ReArm Europe” voorziet 800 miljard euro aan militaire uitgaven voor Europa. Maar garandeert dit echt onze veiligheid?

Door Andrea Tornielli

“De toenemende inzet van economische middelen voor bewapening speelt opnieuw een belangrijke rol in de relaties tussen staten. Hieruit blijkt dat vrede blijkbaar enkel mogelijk wordt geacht wanneer zij gebaseerd is op een militair machtsevenwicht. Dit veroorzaakt echter angst en onzekerheid, waardoor onze veiligheid juist onder druk komt te staan. Bovendien houdt men te weinig rekening met het feit dat een conflict ook kan voortkomen uit toevallige of onvoorziene gebeurtenissen.”

Deze woorden sprak paus Franciscus minder dan twee jaar geleden, bij de 60e verjaardag van Pacem in Terris. Ze zijn vandaag zeker nog even actueel, gezien de huidige situatie in Europa. De Europese Commissie heeft onlangs aangekondigd zo’n 800 miljard euro vrij te maken voor de verdediging van de EU onder de naam “ReArm Europe”, een titel die herinneringen oproept aan tragische tijden van angst en onzekerheid uit het recente verleden.

Europa heeft de afgelopen drie jaar helaas ook laten zien dat het niet in staat is effectieve diplomatieke initiatieven te nemen. Het leek vooral te kunnen voorzien in wapenleveranties aan Oekraïne, dat onrechtvaardig werd aangevallen door Russische troepen, maar slaagde er niet in concrete vredesonderhandelingen op gang te brengen. Nu volgt Europa het voorbeeld van andere wereldmachten en wil het enorme bedrag van 800 miljard euro besteden aan wapens. Deze middelen gaan niet naar armoedebestrijding, verbetering van levensomstandigheden voor vluchtelingen, welzijn, onderwijs, technologie of steun aan ouderen. In plaats daarvan vullen ze de arsenalen en de zakken van wapenfabrikanten, terwijl de militaire uitgaven van Europese landen nu al die van Rusland overstijgen. Is dit werkelijk de weg naar vrede en welvaart voor Europa en de wereld? Garandeert een wapenwedloop echt onze veiligheid? Is dit werkelijk de manier om onze waarden en wortels terug te vinden?

In plaats van een wereldwijd fonds in te stellen om honger uit te bannen en duurzame ontwikkeling te bevorderen – zoals voorgesteld door de paus voor het Jubeljaar, bijvoorbeeld door een vast percentage van militaire uitgaven hiervoor te reserveren – kiest men ervoor nog meer wapens aan te schaffen. Alsof de bestaande nucleaire arsenalen niet al genoeg zijn om een catastrofe te veroorzaken die de mensheid vele malen kan vernietigen. Alsof de dreiging van een “Derde Wereldoorlog in stukjes”, waarvoor paus Franciscus al tien jaar geleden waarschuwde, niet de echte bedreiging is die voorkomen moet worden. In plaats van een actieve en constructieve rol te spelen in vredesonderhandelingen, lijkt Europa alleen eenheid te vinden in verdere bewapening.

Dit sluit aan bij wat paus Franciscus in april 2022 het “patroon van oorlog” noemde: investeren in wapens onder het mom van zelfverdediging. Hij verwees naar het verlies van de hoopvolle inzet voor vrede die kenmerkend was na de Tweede Wereldoorlog en stelde met spijt vast: “Zeventig jaar later zijn we dat alles vergeten… het patroon van oorlog overheerst opnieuw. We zijn niet meer in staat een alternatief voor te stellen. We zijn niet meer gewend om vanuit vrede te denken.”

Zouden we niet beter leiders hebben die, in plaats van zich op herbewapening te concentreren, opnieuw de geest van vrede tot leven brengen en inzetten op dialoog om de oorlog in Oekraïne en andere conflicten te beëindigen?

Twee jaar geleden stelde paus Franciscus tijdens een toespraak in Boedapest een essentiële vraag aan Europese en wereldleiders, daarbij verwijzend naar de woorden van Robert Schuman uit 1950: “Een gestructureerd en levendig Europa is cruciaal voor het behoud van vreedzame betrekkingen. Wereldvrede kan alleen verzekerd worden door creatieve inspanningen, afgestemd op de gevaren die haar bedreigen.” De paus vroeg vervolgens: “Vandaag zijn deze gevaren talrijk, maar ik vraag mij af, zeker gezien het door oorlog verscheurde Oekraïne: waar zijn onze creatieve inspanningen voor vrede?”

De verwachte geopolitieke verschuiving na de machtswissel in het Witte Huis had aanleiding kunnen zijn voor een gezamenlijk initiatief zoals de paus had voorgesteld, gericht op het beëindigen van het bloedbad in het hart van Europa. Kardinaal-staatssecretaris Pietro Parolin verklaarde onlangs in een interview: “Echte vrede vereist betrokkenheid van alle partijen. Iedereen moet bereid zijn te onderhandelen en iets op te geven. Alleen zo wordt vrede stabiel en duurzaam. We moeten terug naar deze aanpak, anders vervalt de wereld in een jungle vol conflicten, dood en vernietiging.”

Moeten we daarom niet, in plaats van “ReArm Europe”, kiezen voor het enige realistische alternatief: ‘Vrede voor Europa’?

Met paus Franciscus’ recente woorden vanuit zijn kamer in het Gemelli-ziekenhuis in gedachten: “Vanaf hier lijkt oorlog nóg absurder.”

Andrea Tornielli

Bron: Vatican-news