‘Ga niet in gesprek met de duivel’

Tijdens zijn wekelijkse Algemene Audiëntie op woensdagochtend ging paus Franciscus gisteren verder met zijn catechese over de heilige Geest. Hij herinnerde ons eraan dat, ondanks de pogingen van Satan om ons te verleiden, de Heer ons in staat stelt ons te bevrijden van zijn listen en bedrog.

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

Onmiddellijk na zijn doop in de Jordaan werd Jezus ‘door de Geest naar de woestijn geleid om door de duivel verzocht te worden’ (Mt 4:1) – zo staat het in het Evangelie van Matteüs. Het initiatief komt niet van Satan, maar van God. Door naar de woestijn te gaan, gehoorzaamt Jezus een inspiratie van de heilige Geest; Hij loopt niet in de val van de vijand, nee, nee! Nadat Hij de beproeving heeft doorstaan, staat er geschreven dat Hij naar Galilea terugkeerde ‘in de kracht van de Geest’ (Lk 4:14).

In de woestijn heeft Jezus zichzelf bevrijd van Satan, en nu kan Hij anderen van Satan bevrijden. Hij bevrijdde zichzelf, en Hij bevrijdt ons van Satan. Dit is wat de evangelisten benadrukken met de vele verhalen over bevrijding van bezetenheid. Jezus zegt tegen zijn tegenstanders: ‘Als ik door de Geest van God de demonen uitdrijf, dan is het Koninkrijk van God over u gekomen‘ (Mt 12:28). En Jezus drijft de demonen uit, met het oog op het Koninkrijk van God.

Tegenwoordig zien we een vreemd fenomeen met betrekking tot de duivel. Op een bepaald cultureel niveau wordt aangenomen dat hij eenvoudigweg niet bestaat. Hij zou een symbool zijn van het collectieve onderbewuste of vervreemding; kortom, een metafoor. Maar ‘de slimste list van de duivel is om je te overtuigen dat hij niet bestaat’ (Charles Baudelaire). Hij is sluw: hij laat ons geloven dat hij niet bestaat, en zo krijgt hij macht over alles. Hij is listig. Toch is onze technologische en geseculariseerde wereld vol met magiërs, occultisme, spiritisme, astrologen, verkopers van spreuken en amuletten, en helaas ook met echte satanische sekten. De duivel werd door de deur naar buiten gestuurd, maar kwam als het ware weer binnen door het raam. Uit het geloof verjaagd, komt hij terug met bijgeloof. En als je bijgelovig bent, voer je onbewust een gesprek met de duivel. Men voert geen gesprek met de duivel.

Het sterkste bewijs voor het bestaan van Satan vinden we niet bij zondaars of bezetenen, maar juist bij de heiligen. Dit lijkt misschien tegenstrijdig, maar het is precies omdat zij zo dicht bij God leven, dat de duivel hen intens probeert te verleiden.

Zijn aanwezigheid is ook merkbaar in de extreme en onmenselijke vormen van kwaad die we om ons heen zien. Maar in zulke gevallen is het moeilijk om met zekerheid te zeggen of het de duivel is, omdat we niet precies weten waar zijn invloed ophoudt en onze eigen slechtheid begint. Daarom is de Kerk zo voorzichtig en streng bij exorcismen, in tegenstelling tot hoe het vaak in films wordt voorgesteld.

Het is in het leven van de heiligen, juist daar, dat de duivel gedwongen wordt om naar voren te komen en zichzelf ’tegen het licht’ te plaatsen. Alle heiligen, alle grote gelovigen, sommigen meer, sommigen minder, getuigen van hun strijd met deze duistere werkelijkheid.

De strijd tegen de geest van het kwaad wordt gewonnen zoals Jezus dat in de woestijn deed: door het Woord van God te gebruiken. Je ziet dat Jezus niet in gesprek gaat met de duivel; Hij praat nooit met de duivel. Hij verdrijft hem of veroordeelt hem, maar Hij praat nooit met hem. En in de woestijn antwoordt Hij niet met zijn eigen woorden, maar met het Woord van God.

Broeders, zusters, ga nooit in gesprek met de duivel; wanneer de verleidingen komen. Richt je hart op de Heer, bid tot Onze Lieve Vrouw, en verdrijf hem, precies zoals Jezus ons heeft geleerd.

Petrus suggereert een ander middel, dat Jezus niet nodig had, maar wij wel: waakzaamheid. ‘Wees nuchter, wees waakzaam. Uw tegenstander, de duivel, gaat rond als een brullende leeuw, op zoek naar iemand om te verslinden’ (1 Pt 5, 8). En Paulus zegt ons: ‘Geef de duivel geen kans’ (Ef 4:27).

Nadat Christus aan het kruis voor altijd de macht van de ‘heerser van deze wereld’ (Joh 12, 31) had verslagen, zei een kerkvader: ‘De duivel is vastgebonden, zoals een hond aan de ketting; hij kan niemand bijten behalve degenen die, ondanks het gevaar, hem naderen. Hij kan blaffen, hij kan aansporen, maar hij kan alleen bijten wie dat wil.’ (Caesarius van Arles)

Als je naar de duivel gaat en vraagt: ‘Hoe gaat het?’, dan maakt hij je kapot. Je voert geen gesprek met de duivel; je verdrijft hem. We hebben allemaal ervaring met hoe de duivel ons probeert te verleiden, ook met de verleiding om de geboden van God te negeren. Als je die verleiding voelt, stop dan, houd afstand: ga niet naar de hond die vastgebonden is.

Moderne technologie biedt, naast de vele positieve middelen die we waarderen, ook talloze mogelijkheden om ‘de duivel een kans te geven’, en velen trappen in die val. Denk aan online pornografie, waarachter een bloeiende markt schuilgaat; we weten dit allemaal. Het is de duivel die daar aan het werk is. Dit is een wijdverspreid fenomeen waarvan christenen zich bewust moeten zijn en dat ze krachtig moeten afwijzen. Elke smartphone biedt toegang tot deze wreedheid, tot deze taal van de duivel: online pornografie.

Bewustzijn van de werking van de duivel in de geschiedenis mag ons niet ontmoedigen. De laatste gedachte moet, ook in dit geval, vertrouwen en zekerheid zijn: “Ik ben bij de Heer, verdwijn”. Christus heeft de duivel overwonnen en gaf ons de heilige Geest om zijn overwinning tot de onze te maken. De werking van de vijand kan zelfs in ons voordeel werken, als we met Gods hulp zorgen dat het bijdraagt aan onze zuivering. Laten we daarom de heilige Geest vragen, in de woorden van de hymne Veni Creator:

Verdrijf ver van ons de sluwe vijand,
en schenk ons uw blijvende vrede;
Als U onze beschermende Gids bent,
kan geen kwaad onze stappen bedreigen.

Wees op je hoede, de duivel is sluw – maar wij christenen zijn, met Gods genade, sluwer dan hij.

Beste broeders en zusters,
in onze catechese over de Heilige Geest hebben we ons gewend tot het evangelieverhaal van de verzoekingen van Jezus in de woestijn. Dit verhaal spreekt tot ons over de werkelijkheid van Satan, de verleider, maar ook over de soevereine kracht van de Heer om ons te bevrijden van zijn strikken. Het grootste bewijs voor het bestaan van de duivel is niet te vinden in het kwaad dat we in de wereld om ons heen ervaren, maar in het leven en de getuigenis van de heiligen. Door hun inspanningen om te groeien in deugd en heiligheid getuigen de heiligen van de sinistere werkelijkheid van de geest van het kwaad en de noodzaak om te strijden tegen de verzoekingen tot zonden. De overwinning van de verrezen Heer op de macht van het kwaad en de zonde geeft ons de zekerheid dat we, door ons vertrouwen op zijn Woord en gesterkt door de genade van de Heilige Geest, elke verzoeking kunnen overwinnen, onze harten kunnen zuiveren en kunnen groeien in vereniging met Christus.

Ik dank u.

Ik ben bedroefd door het nieuws uit Libanon, waar de intense bombardementen in de afgelopen dagen veel slachtoffers hebben geëist en verwoestingen hebben aangericht. Ik hoop dat de internationale gemeenschap alles in het werk zal stellen om deze vreselijke escalatie te stoppen. Dit is onaanvaardbaar.

Ik spreek mijn medeleven uit met het Libanese volk, dat al te veel heeft geleden in het recente verleden. Laten we bidden voor iedereen, voor alle volken die lijden als gevolg van oorlog: laten we het lijdende Oekraïne, Myanmar, Palestina, Israël, Soedan en alle lijdende volken niet vergeten.
Laten we bidden voor vrede.

Bron: Vatican-news