Geboorte van de H. Johannes de Doper
Dit hoogfeest (dat normaal morgen wordt gevierd) werd naar vandaag verplaatst omwille van het hoogfeest van het Heilig Hart van Jezus dat we morgen, op 24 juni, vieren.
Uit de profeet Jesaja 49, 1-6
Ik zal je maken tot een licht voor alle volken.
Eilanden, hoor mij aan, verre volken, luister aandachtig. Al in de schoot van mijn moeder heeft de Heer mij geroepen, nog voor ze mij baarde noemde Hij mijn naam. Mijn tong maakte Hij scherp als een zwaard, Hij hield me verborgen in de schaduw van zijn hand; Hij maakte me tot een puntige pijl, Hij stak me weg in zijn pijlkoker. Hij heeft me gezegd: ‘Mijn dienaar ben jij. In jou, Israël, toon Ik mijn luister.’
Maar ik zei: ‘Tevergeefs heb ik me afgemat, ik heb al mijn krachten verbruikt, het was voor niets, het heeft geen zin gehad. Maar de Heer zal mij recht doen, mijn God zal mij belonen.’
Toen sprak de Heer – Hij die mij al in de moederschoot gevormd heeft tot zijn dienaar om Jakob naar Hem terug te brengen, om Israël rond Hem te verzamelen, zodat ik aanzien zou genieten bij de Heer en mijn God mijn sterkte zou zijn. Hij zei: ‘Dat je mijn dienaar bent om de stammen van Jakob op te richten en de overlevenden van Israël terug te brengen, dat is nog maar het begin. Ik zal je maken tot een licht voor alle volken, opdat de redding die Ik brengen zal tot aan de einden der aarde reikt.’
Gezongen antwoordpsalm 139
(tekst onder geluidsfragment)
Refr.: Ik dank U voor het wonder van mijn leven.
Gij kent mij, Heer en Gij doorschouwt mij,
Gij zit mij waar ik ga of sta.
Gij weet waarom ik bezig ben of rust.
Gij let op al mijn wegen.
Want wat er in mij is, hebt Gij geschapen,
Gij hebt mij als een weefsel in de moederschoot gevormd.
Ik dank U voor het wonder van mijn leven,
voor alle wonderwerken die Gij hebt gemaakt.
Gij weet ook alles wat er omgaat in mijn geest,
mijn diepste wezen is U niet verborgen.
Toen ik geheimnisvol werd voortgebracht,
mijn levensdraden in de schoot gevlochten werden.
Uit de Handelingen van de Apostelen 13, 22-26
Johannes riep op zich te laten dopen en een nieuw leven te beginnen.
In die dagen sprak Paulus:
‘God maakte David tot koning, van wie Hij getuigde: “In David, de zoon van Isaï, heb Ik een man naar mijn hart gevonden, die geheel naar mijn wil zal handelen.” En uit Davids nageslacht heeft God, overeenkomstig zijn belofte, een redder voor Israël voortgebracht, Jezus. Voor zijn komst had Johannes het hele volk van Israël opgeroepen om zich te laten dopen en tot inkeer te komen. Toen zijn levenswerk ten einde liep, heeft Johannes gezegd: “Wie jullie denken dat ik ben, ben ik niet. Maar let op: na mij komt iemand anders, en ik ben het niet waard om zelfs maar zijn sandalen los te maken.” Volksgenoten, nakomelingen van Abraham, en ook u allen die God vereert, ons werd het nieuws over deze redding bekendgemaakt.’
Vers voor het evangelie (Lc. 1, 76)
Alleluia.
En jij, mijn kind, jij zult genoemd worden:
profeet van de Allerhoogste,
want voor de Heer zul je uit gaan
om de weg voor Hem gereed te maken.
Alleluia.
Uit het evangelie volgens Lucas 1, 57-66 + 80
Johannes zal hij heten.
Toen de dag van haar bevalling was aangebroken, bracht Elisabet een zoon ter wereld. Haar buren en verwanten hoorden hoe barmhartig de Heer voor haar was geweest, en ze verheugden zich samen met haar.
Op de achtste dag kwamen ze het kind besnijden, en ze wilden het Zacharias noemen, naar zijn vader. Maar zijn moeder zei: ‘Nee, Johannes zal hij heten!’
Ze zeiden tegen haar: ‘Er is niemand in je familie die zo heet.’ Ze beduidden zijn vader te laten weten hoe hij het kind wilde noemen.
Hij vroeg om een schrijftablet en schreef erop: ‘Johannes is zijn naam.’ Iedereen was verbaasd. En meteen werd zijn tong losgemaakt en zijn mond geopend, en hij begon te spreken en God te loven.
Alle omwonenden waren diep onder de indruk, en in heel het bergland van Judea werden deze gebeurtenissen besproken.
Ieder die het hoorde bleef erover nadenken en vroeg zich af: Hoe zal het verdergaan met dit kind? Want de hand van de Heer steunde hem.
Het kind groeide op en werd gesterkt door de Geest.
Johannes leefde in de woestijn tot de dag aanbrak waarop hij zich kenbaar maakte aan het volk van Israël.
Van Woord naar leven
Geliefde mensen,
naar aanleiding van deze feestdag waar we de geboorte van Johannes de Doper gedenken en vieren, wil ik u uitnodigen om aan de hand van onderstaand psalmvers (dat we vandaag in de tussenzang bezingen) na te denken over het wonder van ons eigen bestaan.
‘Wat er in mij is, hebt Gij geschapen, Gij hebt mij als een weefsel in de moederschoot gevormd. Ik dank U voor het wonder van mijn leven, voor alle wonderwerken die Gij hebt gemaakt.’
Het menselijk bestaan is, zoals elk bestaan, wonderlijk. God zelf ligt, als schepper, aan de oorsprong van al het bestaande. Door zijn liefde is al wat is. Dat op zich is al wonderlijk. Voor we ‘gecreëerd’ worden brengt Hij twee mensen bij elkaar, die – als het goed is – mekaar diep liefhebben. Vanuit hun onderlinge liefde, vanuit hun gegeven zijn aan elkaar (zowel geestelijk als fysiek; in de diepte een mystiek gebeuren) schenkt God nieuw leven.
Een zaadcel nestelt zich in een eicel. Om dan tot groei te komen. Dag na dag voltrekt zich het wonder, in het begin onzichtbaar voor het menselijk oog, veilig en diep verscholen in de warmte van de moederschoot. Elke nieuwe cel deelt zich, altijd maar weer. En zo komt komt er prachtig leven tot stand. Wonderlijk toch.
Na vijf weken tekent zich het neusje reeds af, de oogjes, het mondje. We zijn een rijstkorrel groot. De hersenen zijn in opbouw. Het hart begint te kloppen. Na zeven weken zijn alle organen klaar. Ze hoeven enkel nog te groeien. Een kraakbeen-skeletje vorm zich, piepklein. Hoewel, naar de tiende week toe zijn we reeds drie centimeter gegroeid.
Vanaf week twaalf ontstaat er een eigen persoonlijkheid, in de zin dat het kindje een heel eigen ontwikkeling kent, dat enig is, eigen aan zijn persoontje. Het heeft z’n eigen tempo wat groei betreft in lengte, het krijgt eigen gezichtsuitdrukkingen, het maakt eigen bewegingen. De piepkleine handjes beginnen te grijpen en de voetjes beginnen te trappelen. Een karaktertje is zich aan het vormen, al dan niet meegekregen van mama en papa.
En zo gaat het maar door, week na week, maand na maand. Om dan, na negen maanden, ’ter wereld’ te komen. Vrucht van liefde, wonderlijk bestaan. Om diep geëerd en bemind te worden.
Dit kind, dat geboren is, zal ooit, groeiend in z’n mens-zijn, in staat zijn zelf lief te hebben. Eigenlijk doet een kind dit reeds van in de moederschoot. Dit, omdat het vanuit zijn prille bestaan oproept het wonder van God te beminnen. Het is een passieve wijze van liefhebben, dat een actief beminnen tot gevolg kan hebben. Trouwens, dit appèl, dragen we allen in ons. Wanneer je de mens in het gelaat kijkt (al dan niet letterlijk) zul je diep in jezelf de oproep ervaren hem of haar lief te hebben. Zo leert ons Levinas, maar eigenlijk ook het evangelie. Ieder mens roept vanuit zijn bestaan op tot liefde.
Maar, groeiend in gemeenschap, zal het kind dus ook zélf leren liefhebben. Dit op zich is ook wonderlijk. Hij (als ik hij zeg bedoel ik uiteraard ook altijd zij) zal de liefde van zijn schepper mogen en kunnen belichamen naar ieder ander schepsel, naar elke medemens. Hij zal kunnen beminnen als een autonoom beslissend wezen. In het feit dat hij de vrijheid heeft om te kiezen voor de liefde of niet, kan hij zijn liefde tonen voor God, medemens en schepping.
Zijn liefde zal bestaan in de sterkte van zijn woorden, in de tederheid van zijn gebaren, in het kunnen schenken van vergeving, in het werken aan verzoening, in zijn engagement mee te bouwen aan een wereld waar het voor ieder goed is om leven, in het mee dragen van het broze rondom hem, in zijn zorgzaam en respectvol omgaan met moeder natuur, in het tijd maken voor God. Hij mag zich instrument weten in het belichamen van Gods goedheid voor de mens. Wat een eer hiervoor te mogen leven. Wat een wonder te weten dat het mogelijk is.
Mooi ook te leven in de wetenschap dat we voor God niet volmaakt hoeven te zijn om echt mens te kunnen zijn. We mogen groeien, dag na dag, met vallen en opstaan, met lukken en mislukken, in tijden van dorheid en momenten van vervulling, doorheen lijden en lofprijzing. Elke seconde van ons leven mogen we ons door God bemind en gesteund weten, rustend in zijn Hart.
Het leven ons gegeven… wat een wonderlijk gebeuren. Om diep dankbaar te zijn.
Met een genegen groet,
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
Laten wij bidden
Vader,
Gij hebt mij als een weefsel in de moederschoot gevormd. Ik dank U voor het wonder van mijn leven, voor alle wonderwerken die Gij hebt gemaakt.
In Christus’ naam.
Amen.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn ontleend aan het week- en zondagmissaal, door de benedictijnen van de Sint-Andriesabdij en de norbertijnen van de abdijen Averbode, Postel en Tongerlo, o.l.v. Jos Van Der Veken, uitgegeven bij Brepols-Licap, © Brepols 2007.
Geboorte van de H. Johannes de Doper
hoogfeest
Johannes de Doper (ook Baptista), Jerusalem, Palestina; voorloper van Jezus & martelaar; † ca 30
Johannes wordt beschouwd als de voorloper van Jezus de Messias. Hij doopte in de Jordaan een doopsel van bekering en kondigde aan: “Na mij komt iemand die groter is dan ik; ik ben zelfs niet waard de riem van zijn sandaal los te maken” (dat was nederig slavenwerk!). Hij zag zijn optreden zelf als baanbrekend werk voor de Messias. Deze herkende hij in Jezus op het moment dat hij Hem doopte. Althans zo zeggen de drie evangelisten Matteus, Markus en Lukas. Want de vierde, Johannes, suggereert dat Johannes Jezus al eerder kende. Immers, toen Jezus voorbijging, duidde hij hem aan als het Lam Gods.
Johannes’ geboorte en kindertijd
Er is ook wel iets voor te zeggen dat Johannes Jezus al kende, want bij Lukas lezen we, dat Johannes’ moeder, Elisabeth, een bejaarde nicht van Jezus’ moeder was. Toen Maria van de engel Gabriël de boodschap ontving dat zij van Gods Geest een kind zou krijgen en vroeg hoe dat mogelijk was daar ze geen omgang had met een man, antwoordde de engel: “Bij God is alles mogelijk. Zelfs uw nicht Elisabeth, die onvruchtbaar heette, is al in haar zesde maand.” Daarop snelde Maria naar Elisabeth toe om haar in de laatste maanden voor de geboorte ter zijde te staan. Bij de begroeting tussen beide vrouwen – zo schrijft Lukas diepzinnig en prachtig – sprong het kind op in de schoot van Elisabeth; dat was voor Elisabeth voldoende om te beseffen dat zij hier te doen had met de aanstaande moeder van de Messias…
[Lukas 01,26-45]
Ook Johannes’ geboorte was aangekondigd door de engel Gabriël, en wel aan zijn vader Zacharias op het moment dat hij zich als priester in het heilige vertrek van de tempel bevond en aan het oog van het volk onttrokken was. Ook hij vroeg hoe zoiets kon, daar hij en zijn vrouw onvruchtbaar waren gebleken. Ook hij had als antwoord gekregen dat voor God niets onmogelijk is; hij kreeg bovendien een teken van de waarheid mee: hij zou niet kunnen spreken tot aan de geboorte van het kind, dat hij Johannes moest noemen. Want dit kind zou zijn naam meer dan waarmaken.
Toen het kind geboren was en men aan Zacharias vroeg hoe het moest heten, moest hij gebruik maken van een schrijftabletje om te antwoorden: “Johannes moet het heten.” Op dat moment werd hem het vermogen tot spreken teruggegeven; alsof de schrijver hiermee wil zeggen, dat de negen maanden van verwachting welsprekender waren voor God dan het functioneren van de vader als priester. De buren stonden verbaasd, want er was niemand in de familie die zo heette.
Johannes de Doper in de Evangelies
Wij horen pas weer van Johannes, wanneer hij optreedt als doper bij de Jordaan en de nabijheid van het Rijk Gods aankondigt. Hij roept op tot bekering van het hart; en wijst zijn gelovige toehoorders erop dat geloven niet erfelijk is, maar bestaat in een relatie tussen God en ieder persoonlijk, waar ieder ook zijn of haar eigen antwoord op moet geven door middel van een passende levenswijze.
Herodes laat Johannes arresteren, wanneer hij kritiek levert op diens relatie met Herodias, de vrouw van zijn broer. Vanuit zijn gevangenis laat Johannes een keer aan Jezus vragen of Hij nu werkelijk de Messias is. Spreekt daar twijfel of zelfs vertwijfeling uit? Had Johannes gehoopt dat Jezus als Messias hem zou komen bevrijden? Jezus laat aan Johannes antwoorden, dat hij op de tekenen van de Messiaanse tijd moet letten: doven horen, blinden zien, zieken worden genezen en aan armen wordt het Koninkrijk gegeven. En aan zijn toehoorders zegt Jezus, dat Hij in Johannes de Voorloper ziet. Het volk meende dat de Messias niet zou verschijnen, zonder dat Elia eerst zou terugkeren om voor Hem uit te gaan. Welnu, aldus Jezus, Elia ís teruggekeerd… En we herinneren ons dat Johannes destijds bij zijn optreden aan de Jordaan werd getekend, zoals Elia getekend wordt in de oude boeken: verblijvend in de woestijn; gehuld in een kleed van kameelhaar; een leren riem om zijn gordel; zich voedend met sprinkhanen en wilde honing.
Herodes luisterde graag naar hem. Kennelijk liet hij hem geregeld uit zijn gevangenis halen en voor zich optreden? Of schreeuwde Johannes van onder uit zijn kerker zo hard dat het door het paleis schalde? Dat alles zal Herodias extra verontrust hebben. Zij grijpt dan ook de eerste de beste kans die haar geboden wordt. Als hun dochter Salome een verleidelijke dans opvoert bij een banket waar een aantal grootmogende heren bij aanliggen, belooft haar vader haar elke beloning die ze vraagt. Op aandringen van haar moeder vraagt ze het hoofd van Johannes de Doper op een schotel. Herodes zit ermee in, maar kan niet meer terug. Als Johannes’ leerlingen ervan horen komen ze zijn lijk halen voor een eerbiedige begrafenis.
Patronaten
Hij is patroon van het eiland Malta; in Frankrijk van Bourgondië en de Provence, en van de stad Amiens; in Italië van Florence. Daarnaast is hij patroon van de vasters; van architecten, metselaars, timmerlieden, kuipers en tonnenmakers, van schoorsteenvegers; van leerlooiers, laarzen- en zadelmakers; van wevers, stoffenververs en kleermakers en van de bont- en pelswerkers; van herders; smeden en hoefsmeden; muzikanten en zangers, herbergiers en restaurateurs, bioscoophouders en -exploitanten; wijnbouwers.
Afgebeeld
Er bestaan oneindig veel afbeeldingen van het tafereel dat hij Jezus doopt in de Jordaan. Ook zijn hoofd op de schotel keert dikwijls terug als gegeven. Wordt hij als heilige afgebeeld, dan is hij herkenbaar aan een lam, vaak met een heiligenkrans (of een schaal) eromheen.
In de oosterse kerk wordt hij vaak als een engel afgebeeld (met vleugels), omdat hij in de evangelies wordt omschreven als ‘bode of boodschapper’ voor de Heer uit: welnu het Griekse woord voor bode of boodschapper luidt ‘aggelos’; Latijn: ‘angelus’; Nederlands: ‘engel’.
Naast Johannes staat op oosterse afbeeldingen vaak nog een eretitel neergeschreven ‘prodromos’ = ‘voorloper’: hij was immers de voorloper van Christus; zo sterk zelfs, dat je aan het lot van Johannes kunt aflezen wat straks het lot van Jezus zal zijn: geboorte aangekondigd door engel Gabriël – prediking van het Rijk Gods – gevangenname – dood… en Herodes meent zelfs even dat hij uit de doden is opgestaan: wanneer hij namelijk over Jezus hoort vertellen; zo sterk moeten die twee op elkaar geleken hebben.
Zijn geboorte wordt gevierd op 24 juni, nl. 6 maanden vóór Jezus. Jezus wordt door zijn volgelingen beschouwd als het licht in deze wereld. De komst van het licht is midden in de winter geplaatst, op 25 december. Omdat de engel Gabriël aan Maria zegt dat haar nicht Elisabeth al in haar zesde maand is (Lukas 01,36), moet Johannes dus zes maanden eerder geboren zijn: 24 juni!
Bron: Heiligen.net
Geboorte van Johannes de Doper
Laten wij bidden
Vader,
Gij hebt mij als een weefsel in de moederschoot gevormd. Ik dank U voor het wonder van mijn leven, voor alle wonderwerken die Gij hebt gemaakt.
In Christus’ naam.
Amen.