Kardinaal Tagle blikt terug op het conclaaf en schetst portret van paus Leo XIV

Op de vooravond van de intronisatie van paus Leo XIV publiceert Vatican-News een gesprek met kardinaal Tagle, pro-prefect van het Dicasterie voor Evangelisatie. Hij spreekt over de nieuwe paus, zijn ervaring van het conclaaf en de erfenis van paus Franciscus, bijna een maand na diens overlijden.

Door Alessandro Gisotti

In de Sixtijnse Kapel, tijdens het conclaaf, zaten kardinaal Luis Antonio Tagle en kardinaal Robert Francis Prevost naast elkaar. Vandaag, tijdens een privéaudiëntie, ontmoetten ze elkaar opnieuw, een week na de verkiezing van paus Leo XIV en diens eerste Urbi et Orbi-zegen.

De Amerikaans-Peruviaanse kardinaal en de Filipijnse kardinaal kennen elkaar al vele jaren, en werkten de afgelopen twee jaar nauw samen als hoofd van hun respectieve dicasteries: Bisschoppen en Evangelisatie. In dit interview met Vatican News schetst kardinaal Tagle een persoonlijk portret van de nieuwe paus, blikt hij terug op de spirituele ervaring van het conclaaf en reflecteert hij op de erfenis van paus Franciscus.

Kardinaal Tagle, paus Leo XIV is zijn pontificaat begonnen na een snel conclaaf. Wat valt u op aan deze paus, die we nog maar net beginnen te leren kennen?

Ik heb paus Leo XIV voor het eerst ontmoet in Manilla en in Rome, toen hij nog prior-generaal was van de orde van de Augustijnen. Vanaf 2023 werkten we samen in de Romeinse Curie. Hij heeft een opmerkelijk geduldige luisterhouding en neemt de tijd voor zorgvuldige studie en bezinning vóór hij beslissingen neemt. De paus drukt zijn gevoelens en voorkeuren uit zonder ze op te dringen. Hij is intellectueel en cultureel sterk gevormd, maar zonder zich daarop te laten voorstaan. In zijn omgang brengt paus Leo een rustige warmte mee, gevoed door gebed en missionaire ervaring.

Aan de vooravond van het conclaaf spraken velen over een verdeelde Kerk en kardinalen zonder duidelijke richting. Toch werd de paus al op de tweede dag verkozen. Hoe heeft u dit conclaaf beleefd, uw tweede na dat van 2013?

Bij elk groot wereldgebeuren hoor je speculaties en voorspellingen – bij een conclaaf is dat niet anders. Ik beschouw het als een ware genade dat ik aan twee conclaven mocht deelnemen. In 2013 leefde paus Benedictus XVI nog; in 2025 was paus Franciscus reeds overleden. Dat schept een totaal andere sfeer en context. Elk conclaaf is uniek en niet te herhalen, maar sommige elementen blijven dezelfde.

In 2013 vroeg ik me af waarom we tijdens het conclaaf koorkledij droegen. Later besefte ik dat het conclaaf een liturgisch gebeuren is: een tijd en ruimte voor gebed, voor het luisteren naar Gods Woord, naar de stem van de Geest, naar het zuchten van de Kerk, van de mensheid en de schepping; een moment van persoonlijke en gemeenschappelijke zuivering van intenties, van aanbidding van God, wiens wil de eerste plaats moet krijgen. Zowel paus Franciscus als paus Leo werden op de tweede dag verkozen. Een conclaaf leert ons – gezinnen, parochies, bisdommen en volkeren – dat eenheid van hart en geest mogelijk is wanneer we samen de ware God aanbidden.

U zat in de Sixtijnse Kapel naast kardinaal Prevost. Hoe reageerde hij toen de tweederdemeerderheid werd bereikt?

Hij glimlachte afwisselend en haalde diep adem. Het was een mengeling van heilige aanvaarding en heilige vrees. In stilte bad ik voor hem. Toen hij het vereiste aantal stemmen behaalde, barstte de zaal uit in een daverend applaus – net zoals bij de verkiezing van paus Franciscus. De kardinalen toonden hun vreugde en dankbaarheid voor hun broeder, kardinaal Prevost. Maar tegelijk was het een intiem moment tussen Jezus en hem, waar wij niet konden binnentreden of storen. Ik zei bij mezelf: “Laat de heilige stilte Jezus en Petrus omhullen.”

Na een zoon van Ignatius van Loyola hebben we nu een zoon van Augustinus als paus. Wat betekent dat volgens u voor de Kerk?

Augustinus en Ignatius hadden veel gemeen. Beiden kenden een wereldse levensstijl en een innerlijke onrust die hen tot avontuurlijke zoektochten bracht. Op Gods uur vonden ze in Jezus wat hun hart verlangde: “Gij schoonheid, zo oud en zo nieuw”, “Eeuwige Heer van alle dingen.” De Augustijnse en Ignatiaanse spiritualiteit ontspringen aan eenzelfde bron: Gods genade en barmhartigheid die het hart bevrijden om lief te hebben, te dienen en op missie te gaan.

Hoewel paus Leo zijn Augustijnse geest trouw zal blijven, zal hij ook echo’s van de Ignatiaanse geest van paus Franciscus laten weerklinken. Ik geloof dat de hele Kerk – en zelfs de hele mensheid – baat zal hebben bij hun beider gaven. Want Augustinus, Ignatius en alle heiligen zijn een schat van de hele Kerk.

Kardinaal Prevost was missionaris-bisschop. Geboren en opgegroeid in de VS, gevormd als priester en pastor in Peru. Sommigen noemen hem de ‘paus van twee werelden’. Hoe wordt zo’n paus vanuit Azië bekeken?

Natuurlijk is het vooral Gods genade die telt in het pauselijk ambt, maar ik geloof dat zijn menselijke, culturele, religieuze en missionaire achtergrond zijn dienstwerk een bijzonder gezicht zal geven. Dat geldt overigens voor elke paus. Het Petrusambt – het versterken van broeders en zusters in het geloof in Jezus, de Zoon van de levende God – blijft hetzelfde. Maar elke paus leeft het en oefent het uit met zijn eigen mens-zijn. De mensen in Azië houden van de paus als paus, ongeacht het land van herkomst. Hij wordt geliefd, niet alleen door katholieken, maar ook door andere christenen en mensen van andere religies.

Veel mensen ‘duimden’ voor u als paus. Hoe heeft u dat ervaren? Was u zich ervan bewust dat u ‘papabile’ was, zoals men in het Italiaans zegt?

Ik voel me ongemakkelijk bij die aandacht, omdat ik niet graag in het middelpunt sta. Ik heb geestelijke en menselijke kracht gezocht om er niet door beïnvloed te worden. Ik heb veel gemediteerd op de woorden van de apostolische constitutie Universi Dominici Gregis, over de zware verantwoordelijkheid van de kardinalen en de noodzaak om te handelen met zuivere intentie, voor het welzijn van de universele Kerk: solum Deum prae oculis habentes – alleen God voor ogen houdend.

Bij het stemmen zegt elke kardinaal: “Ik roep Christus de Heer aan als mijn getuige – Hij zal mijn rechter zijn – dat ik stem voor degene van wie ik voor God meen dat hij gekozen moet worden.” Er zijn dus geen ‘kandidaten’ in wereldlijke zin, zoals bij politieke verkiezingen. Een stem voor iemand is geen stem tegen iemand anders. Wie zoekt naar het welzijn van de Kerk, denkt niet in termen van winnen of verliezen. Dat besef zuivert het denken en brengt innerlijke vrede.

We naderen de eerste maand sinds het overlijden van paus Franciscus. Wat ziet u als zijn blijvende erfenis voor Kerk en wereld?

Mijn hart wordt blij van de vele getuigenissen van katholieke gelovigen, van andere christenen en van mensen van andere religies over het leven en het onderricht van paus Franciscus. Ik hoop dat die getuigenissen blijven groeien en worden verzameld, zodat ze bijdragen aan ons inzicht in paus Franciscus en in het Petrusambt zelf.

Voor mij persoonlijk springt vooral zijn gave van menselijkheid eruit – hoe hij echt mens was voor anderen. Als je een persoonlijk verhaal over hem hebt, deel het dan. Onze wereld heeft nood aan een herontdekking van de schoonheid en de waarde van authentiek mens-zijn. Paus Franciscus heeft, door zijn eenvoud en zelfs zijn kwetsbaarheid, daartoe een enorme bijdrage geleverd – niet om zichzelf, maar tot meerdere glorie van God, die in Jezus volledig mens werd.

Bron: Vatican-news