Leestip van de dag – vrijdag 10 juni 2016

Wat als de Bijbel geen geschiedenis is,
maar een toekomstbeeld ?

Eeuwenlang is de Bijbel gelezen als een historisch verhaal dat ons vertelt hoe te leven. Maar wat als we het zouden lezen als een toekomstvisioen ?

Door Carine Devogelaere: projectmedewerker ToBiAS-project van de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de KU Leuven.

Mensen zoeken in de Bijbel wijsheid en zingeving, maar stoten ook op vreemde uitspraken en verhalen over geweld dat door God gelegitimeerd wordt.

Om de Bijbel te lezen, heb je dus leessleutels nodig. Net zoals je die nodig hebt als je de Koran of de Bhagavad Gita wil lezen.

Anders pluk je slechts hier en daar een zin die je aanspreekt. Bijbelwetenschappen bieden onmisbare achtergrondinformatie om de teksten van (meer dan) 2.000 jaar geleden te situeren in de samenleving en cultuur van toen.

Meer dan een pakket waarheden en verplichtingen

Maar we zouden die oude teksten niet meer lezen als ze niet ook vandaag een boodschap hadden. Door bijbelse verhalen te actualiseren, houden ze ons een spiegel voor en zetten ze aan tot reflectie. Het risico van dergelijke lezing is echter dat ze kan verengd of misbruikt worden om te moraliseren.

Heel veel mensen denken dat de Bijbel een soort ethisch receptenboek is waarin vooral staat wat je niet mag doen.

Dat heeft alles te maken met een bepaalde vorm van catechese die zich richt op het ‘toepassen’ van de tekst. Het gezag van de Bijbel ligt dan in de voorschriften die erin staan en die als een pakket van waarheden en verplichtingen aan de lezer worden cadeau gedaan. Geen wonder dat mensen daarvoor bedanken.

Verander eens van perspectief

De meeste Bijbellezers richten zich op de betekenis van de Bijbeltekst in het verleden, of betrekken hem door actualisatie op het heden.

Ik stel voor om de tekst te interpreteren vanuit de toekomst.

Steunend op inzichten van filosofen als Ricoeur en Gadamer ben ik ervan overtuigd dat een bijbeltekst een eigen wereld ontvouwt. De fundamenten van die wereld liggen wel in de historische gebeurtenissen en hun overlevering, maar ‘de wereld van de tekst’ is meer dan deze elementen uit het verleden.

Tussen ‘reeds’ en ‘nog niet’

In de Bijbel verwijst deze ‘wereld van de tekst’ naar Gods werkelijkheid. Die realiteit heeft verschillende namen. De evangelies spreken over het Koninkrijk van God of het eeuwig leven. In het boek Openbaring is sprake van het visioen van een nieuwe hemel e