Op franciscaanse pelgrimsestafette

In gesprek met de initiatiefnemers van de vijfjarige franciscaanse pelgrimsestafette die morgen zondag 3 oktober in Leuven start.

Door Babs Mertens

Op zondag 3 oktober 2021 wordt in de Franciscuskerk in Heverlee een franciscaanse pelgrimsestafette op gang getrokken. Vijf jaar lang lossen pelgrims elkaar af op de weg van Leuven naar Assisi, waar ze 800 jaar na de dood van Franciscus, in 2026, hopen aan te komen. Benny Bilsen en An Bert zijn de initiatiefnemers van deze bijzondere pelgrimstocht. 

Benny en An, kunnen jullie jezelf even voorstellen? Wat is jullie band met Franciscus van Assisi en met TAU, de franciscaanse beweging in Vlaanderen?

Benny • Samen met mijn vrouw Sonia kwam ik in 2010 voor het eerst in contact met de franciscaanse spiritualiteit tijdens een staptocht van Amelia naar Assisi met minderbroeder Jos Van Dooren. Deze tocht was zo inspirerend en aangrijpend dat ik het de moeite waard vond om dit verder uit te dragen en mogelijk te maken voor anderen. Twee jaar later, in 2012, nam ik opnieuw deel. Dit keer als stagiair binnen het organiserende team. In 2013 begeleidde ik op vraag van Jos Van Dooren ook de tocht van Firenze naar Assisi. Zo ben ik er samen met enkele anderen ingerold.

Wat mij vooral raakte was de eenvoud van de spiritualiteit. Het is geen hoge theologie, maar het biedt concrete kapstokken waar ik onmiddellijk iets mee kon in mijn eigen leven.

Het gaat om eenvoudiger, bewuster leven en tevreden zijn met wat je hebt.

We vertrokken met 50 mensen die we maar oppervlakkig kenden om aan te komen in Assisi als een hechte groep. Nu, een decennium later, ontmoeten we elkaar nog steeds op de maandelijkse wandelingen van TAU.

An • In het 1976, 750 jaar na het overlijden van Franciscus, begon ik aan de middelbare school op een Franciscusinstituut. Tijdens de lessen plastische opvoeding moesten we naar aanleiding van het jubileumfeest grote letters maken in het Latijn “Incipiamus”, laat ons samen beginnen. Dat bleef hangen. De verhalen over Franciscus waar nu en dan naar verwezen werd op school, maakten op één of andere manier indruk. Franciscus bleef hangen als een sterke figuur, al raakte hij met de tijd wat op de achtergrond.

Tot ik door omstandigheden in 2018 op de website van TAU een aankondiging voor de tocht zag. Ik had er al mooie verhalen over gehoord via een vriendin en familie die eerder deelnamen. Onze kinderen waren toen nog te klein om zelf deel te nemen. Maar in 2018 was de tijd daar. De tocht maakte een sterke indruk op mij en raakte me op dieptelagen waar ik tot dan toe geen weet van had. Het was de eenvoud die me raakte, en de kwetsbaarheid waar je bij jezelf op uitkomt. Maar ook de verbondenheid, het groeien naar een groep toe. Sindsdien ben ik bij TAU blijven plakken.

Wat inspireerde jullie tot dit nieuwe initiatief, de pelgrimsestafette?

An • Het verlangen om op pad te gaan van bij mij thuis uit tot aan Assisi leefde al langer in mij, maar door corona en ook door een ongelukkige val moest ik dat idee terug opbergen. Tot ik op een bepaald moment besefte dat het nog 5 jaar is tot 2026, 800 jaar na de dood van Franciscus. Het idee groeide om daar stilletjes naartoe te leven, wandelend, pelgrimerend, dwalend, zoekend, soms ook vindend. Een beetje zoals Franciscus op weg ging, maar dan in het klein. Het idee vond mij, en toen ik het bij Stijn (stafmedewerker bij TAU) en Benny liet klinken, sloeg het enthousiasme al snel over.

Benny• In de jaren 1990 ben ik twee keer naar Lourdes gefietst en één keer naar Compostella. Sindsdien koester ik de droom ooit naar Assisi te fietsen. Dat leek intussen niet meer haalbaar, maar als ik nog één ding mag realiseren, zou het te voet naar Assisi gaan zijn. Die route heeft voor mij meer betekenis dan naar Compostella wandelen, omdat de franciscaanse spiritualiteit me zo aanspreekt. Van Jos Van Dooren en Jan de Proft wist ik dat ze in 1993 vanuit België naar Assisi waren gewandeld, ik had er hen al over aangesproken. Met 2026 in het vooruitzicht groeide het verlangen om die droom daarvoor nog te realiseren, alleen wist ik nog niet hoe. Toen kwam An met dit idee af en de puzzel viel in elkaar!

An • Het is inderdaad dat onderweg zijn naar Assisi, niet als geografische plek maar als bron van de franciscaanse beweging en spiritualiteit dat trekt. Ook het idee dat we met veel mensen een stukje lopen over vijf jaar gespreid, apart maar toch verbonden met elkaar en met die diepere bron, is betekenisvol. Elk wandelt een stukje van de route op zijn eigen manier en tempo: met veel of weinig comfort, met lange of kortere dagafstanden.

Het is geen estafette in de zin van een wedstrijd, maar het gaat erom het vuur aan elkaar door te geven.

Bestaat er een pelgrimsroute vanuit Vlaanderen naar Assisi?

Benny• In West-Europa is er de Via Francigena die vanuit Canterbury Frankrijk doorkruist om te eindigen in Rome. In Italië zelf zijn er een aantal varianten op die route die tot Assisi leiden. Wij zullen tot Reims wandelen dat op de Via Francigena ligt. Als vertrekpunt kwamen we uit op Leuven als symbolische plek voor de franciscaanse familie omdat Jos en Jan in 1993 ook vanuit Leuven vertrokken. Vanuit Leuven gaat het richting Kasteelbrakel waar we de Via Brabantica naar Compostella zullen volgen tot aan de kruising met de Via Scaldea, die ons tot de Via Francigena in Reims zal leiden.

An • Hoe de verdere route zal lopen, zullen we de komende weken beetje bij beetje uitzoeken. Er zijn verschillende mogelijkheden, bijvoorbeeld langs Vézelay waar de eerste franciscaanse stichting in Frankrijk was nog tijdens het leven van Franciscus, en Troyes waar de jonge Franciscus met zijn vader naar de jaarmarkten ging. Uiteindelijk zullen we één route uitkiezen voor de pelgrimsestrafette, zo geraken we de eenheid niet kwijt. Die eenheid willen we nog versterken door een TAU-rugzakkruisje, speciaal voor de pelgrimsestafette gemaakt door iemand van Poverello, van Leuven tot Assisi mee te dragen. Ook zal een pelgrimsschriftje van pelgrim tot pelgrim worden doorgegeven, net zoals een gebedsarmband om het Zonnelied te bidden.

Los van het fysiek onderweg zijn, wat betekent pelgrimeren voor jullie?

Benny • Ik ben een onrustige ziel. Zeker nu met het ouder worden voel ik meer en meer de behoefte aan momenten om stil te staan, een rustpunt. Pelgrimeren is tijd en ruimte nemen om na te denken over fundamentele dingen: Wat heb ik met mijn leven gedaan? Wat kan ik nog doen om tot het ‘goede leven’ te komen?

Net zoals Franciscus wil ik mijn leven blijven verbeteren binnen mijn mogelijkheden, met vallen en opstaan, met grote en kleine zonden. Zo goed mogelijk doen wat ik kan.

Pelgrimeren is ook loskomen uit mijn vertrouwde omgeving, mijn comfortzone. Loslaten, afstand nemen van het alledaagse leven om het onbekende tegemoet te gaan en me over te geven aan de goodwill van mensen onderweg. Je kan niet plannen waar je gaat eten of slapen. Je moet het doen met wat er op je weg komt. Misschien heb ik zin in mosselen, maar worden het boterhammen vandaag. Het is een oefening in de ware vreugde op het spoor komen. Het einddoel is ergens aankomen, op een plaats die een speciale betekenis heeft, een heilige plaats. Assisi is voor mij altijd een stukje thuiskomen. Het is een genade dat ik dit kan doen, dat ik er de gezondheid toe heb én dat mijn vrouw het goed vindt! Dat is niet iedereen gegeven.

An •  Franciscus is vele maten te groot voor mij. Hij leeft het evangelie maar dan nóg radicaler. Toch trekt het mij letterlijk en figuurlijk om met hem op weg te gaan.

Er komt een zekere kwetsbaarheid tot uiting als je op pad gaat die om geduld en vertrouwen vraagt.

Hier thuis ben ik beter beschermd. Voor mij is pelgrimeren uit mijn zelfgenoegzaamheid treden, uit het genoeg hebben aan mezelf. Het aan den lijve ondervinden: ik heb anderen nodig en de Ander. En net zoals de drie wijzen “langs een andere weg terugkeren naar huis”, zo verandert er ook inwendig iets. Je komt op een andere manier terug om dan net zoals Franciscus thuis te ontdekken wat je te doen staat.

De pelgrimsestafette zal over enkele jaren lopen en gedragen worden door verschillende pelgrims. Wat hoop je dat het hen mag brengen?

Benny• Dat ze de franciscaanse spiritualiteit en de waarden waar wij voor staan mogen ervaren. De eenvoud van het op tocht zijn: we nemen weinig mee voor onderweg en nemen de dag zoals hij komt. We zien wel wat ons wordt gegeven. We laten ons open en kwetsbaar raken door de natuur en zijn elementen, door het mooie en het goede. Zo voelen we ons verbonden met de natuur en met iedereen die we ontmoeten. Ik hoop dat mensen zich voor die eenvoud, kwetsbaarheid en verbondenheid onderweg kunnen openstellen.

An • Ik hoop op ont-moeting, dat er niets moet maar veel kan. Ontmoeting met de ander die op je pad komt en meeloopt, maar ook met anderen die je ontmoet ergens langs de route, met de Ander. Ontmoeting ook met hét andere, de natuur in zijn gelaagdheid, de cultuur ook. Ontmoeting met zichzelf. Als er écht ontmoeting is, komt er ook steeds inspiratie, “spiritus”, “geest” en zo ook vernieuwing. Daar hoop ik op, voor elke deelnemer, en wie weet ook voor TAU als beweging…

Zin gekregen om een stukje mee te lopen? Lees meer op de website van TAU.

Wie verder wil kennismaken met de franciscaanse spiritualiteit, is van harte welkom op de inspiratiedag van TAU op zaterdag 23 oktober in Leuven.

Bron: Kerknet.be