Paus Leo XIV tot de media: Communiceer met waarheid en vrede
Afgelopen maandag sprak paus Leo XIV in de Aula Paulus VI van het Vaticaan de vertegenwoordigers van de media uit de hele wereld toe. De aanleiding was het slot van een bijzondere periode voor de Kerk, waarin de media intensief verslag uitbrachten van de Goede Week, het overlijden van paus Franciscus en het conclaaf. In zijn toespraak dankte de paus de journalisten en riep hij op tot een waarachtige, vredevolle en verantwoordelijke communicatie.
In de Bergrede zegt Jezus: «Zalig die vrede brengen» (Mat 5,9). Die zaligspreking daagt ons allemaal uit, maar spreekt jullie in het bijzonder aan. Ze roept op tot een vernieuwde manier van communiceren: één die niet koste wat kost naar bijval zoekt, die geen agressieve taal gebruikt, die geen concurrentiespel speelt, en waarin waarheid steeds gezocht wordt met liefde en nederigheid. Vrede begint bij ieder van ons: in hoe we naar anderen kijken, hoe we luisteren, hoe we over anderen spreken. Daarom is de manier waarop we communiceren van wezenlijk belang. We worden uitgedaagd om de oorlogstaal van woorden en beelden af te wijzen, en het denken in termen van strijd los te laten.
Ik wil vandaag ook nog eens duidelijk de solidariteit van de Kerk uitspreken met journalisten die gevangenzitten omdat ze de waarheid probeerden te vertellen. Met die woorden wil ik ook oproepen tot hun vrijlating. De Kerk erkent in hen – zeker in wie verslag doet van oorlog, zelfs met gevaar voor eigen leven – het moedige getuigenis van mensen die opkomen voor menselijke waardigheid, voor gerechtigheid en voor het recht van volkeren op eerlijke informatie. Want alleen wie geïnformeerd is, kan ook vrij kiezen. Het lijden van deze gevangen journalisten roept het geweten van naties en van de internationale gemeenschap op, en herinnert ons eraan hoe kostbaar de vrijheid van meningsuiting en persvrijheid zijn – en hoe belangrijk het is die te blijven beschermen.
Beste vrienden, dank voor jullie inzet voor de waarheid. Jullie waren de afgelopen weken in Rome om over de Kerk te berichten – over haar verscheidenheid, en tegelijk over haar diepe eenheid. Jullie volgden de liturgieën van de Goede Week, brachten verslag uit van het verdriet om het overlijden van paus Franciscus, dat zich voltrok in het licht van Pasen. Datzelfde paasgeloof droeg ons het conclaaf binnen, waarin jullie onvermoeibaar verslag uitbrachten tijdens intensieve dagen. Ook toen wisten jullie de schoonheid te tonen van de liefde van Christus, die ons verenigt en ons tot één volk maakt, geleid door de Goede Herder.
We leven in moeilijke tijden – voor ons persoonlijk, maar ook voor wie erover wil vertellen. Tijden die we niet moeten ontwijken, maar die ons juist uitnodigen tot verantwoordelijkheid, elk op onze eigen plek. Voor de Kerk geldt dat, maar ook voor communicatie en journalistiek: die kunnen niet losstaan van hun tijd of zich onttrekken aan de realiteit van de geschiedenis. De heilige Augustinus zegt: “Leef goed, en de tijden zullen goed zijn” (vgl. Preek 311). Wij zíjn de tijden.
Dank dus dat jullie geprobeerd hebben los te komen van de clichés waarmee het christelijk leven en het leven van de Kerk vaak beschreven worden. Dank dat jullie het wezenlijke van wie wij zijn hebben aangevoeld, en dat met alle beschikbare middelen hebben gedeeld met de wereld.
Een van de grootste uitdagingen van vandaag is om communicatie mogelijk te maken die ons uit de “toren van Babel” haalt waarin we soms vastzitten: een wirwar van liefdeloze, ideologische of polariserende taal. Daarom is jullie manier van communiceren – de woorden die jullie kiezen, de stijl die jullie hanteren – zo belangrijk. Communicatie is meer dan informatie overbrengen: ze schept cultuur, ze vormt ruimtes – zowel digitaal als menselijk – waar ontmoeting en dialoog mogelijk zijn. En met de snelle technologische ontwikkelingen wordt die opdracht alleen maar urgenter. Ik denk bijvoorbeeld aan artificiële intelligentie, met haar enorm potentieel, die tegelijk vraagt om verantwoordelijkheid en onderscheiding. We moeten AI leren inzetten ten dienste van het algemeen welzijn, zodat ze echt tot zegen wordt voor de mensheid. Die verantwoordelijkheid ligt bij ons allemaal – naargelang onze leeftijd, onze rol, onze invloed.
Beste vrienden, we zullen elkaar in de toekomst beter leren kennen. De afgelopen dagen waren – dat mogen we gerust samen zeggen – buitengewoon. En jullie hebben ze gedeeld via alle vormen van media: televisie, radio, internet, sociale netwerken. Ik hoop dat we er later op terug kunnen kijken en zeggen: “ze hebben ons iets getoond van het mysterie van ons mens-zijn, en ze hebben in ons het verlangen gewekt naar liefde en naar vrede.”
Daarom herhaal ik vandaag de oproep van paus Franciscus in zijn laatste boodschap voor de Werelddag van de Sociale Communicatie: ontwapen de communicatie van vooroordelen, wrok, fanatisme en haat; zuiver haar van agressiviteit.
Wat we nodig hebben is geen luide, opdringerige communicatie, maar een communicatie die echt luistert. Eén die ruimte geeft aan stemmen die anders niet gehoord worden. Door onze woorden te ontwapenen, helpen we mee om ook de wereld te ontwapenen. Een ontwapende – en ontwapenende – communicatie opent de weg naar een andere blik op de wereld en naar handelen dat past bij onze menselijke waardigheid.
Jullie staan in de frontlinie wanneer het gaat over conflicten en hoop op vrede, over onrecht en armoede, en over het stille werk van velen aan een betere wereld. Daarom vraag ik jullie met aandrang: kies bewust en moedig voor de weg van een communicatie die vrede bevordert.
Dank aan jullie allemaal.
Moge God jullie zegenen!
Bron: Vatican-news