Tertio over de ‘Bijbel van de 21ste eeuw’ van de NBG

Gisteren verscheen de NBV21, de gereviseerde versie van de Nieuwe Bijbelvertaling uit 2004, een uitgave van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.

De Grote Kerk in Den Haag stond gisteren woensdag 13 oktober 2021 in het teken van de lancering van een gloednieuwe Bijbelvertaling. De NBV21 is de Bijbel voor de 21ste eeuw, klonk het overtuigd bij het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap. De vertaling kwam mee tot stand dankzij duizenden lezersreacties op de vorige versie. Het resultaat is volgens projectleider Matthijs de Jong een breed gedragen vertaling voor uiteenlopende kerkelijke tradities en stromingen. Toch kan niet iedereen zich daarin vinden.

Katholieken en protestanten

Het NBV-project ontstond in de jaren 1990. Het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) stelde zich tot doel om in samenwerking met de Katholieke Bijbelstichting (KBS) en de Vlaamse Bijbelstichting (VBS) een eigentijdse standaardvertaling van de Bijbel te maken. Het NBV-project was in dat opzicht een breuk met de geschiedenis. Niet eerder hadden zoveel verschillende kerken en religieuze stromingen – protestants, rooms-katholiek, joods – zich samen verbonden aan een vertaalproject, getuigt Matthijs de Jong.

En niet eerder was een zo grote groep Bijbelgeleerden, taalkundigen, neerlandici en literatoren uit Nederland en Vlaanderen bijeengebracht om samen te werken aan een vertaling.

Mijlpaal

In 2004 rolden de eerste NBV-edities van de drukpers. Hoewel de verschijning volgens De Jong een mijlpaal in de geschiedenis was, maakte de vertaling tevens een stortvloed aan reacties los. Die kwamen niet onverwacht. Al eerder hadden we laten doorschemeren dat er nog aan een verbeterde versie zou worden gewerkt. Tussen 2017 en 2020 stelde het NBG een vertaalteam samen dat de uitgave opnieuw aan de brontekst toetste. Daarbij werden de lezersopmerkingen in ogenschouw genomen. Het leverde veel op, getuigt De Jong. Zo bleek uit de reacties dat bepaalde vertaaloplossingen niet werkten of tot misverstanden leidden.

In de versie die nu wordt gelanceerd, werden zo’n 12.000 wijzigingen doorgevoerd, een gemiddelde van bijna acht per pagina.

Soms gaat het over punten en komma’s, maar soms is het ook een veel krachtigere formulering of een ander inzicht in de tekst. Maar aan de kern van de Bijbel verandert uiteraard niets, zegt vertaler Cor Hoogerwerf. Bepalend voor exegetische keuzes is de bril waardoor de Bijbel wordt gelezen. Het NBG koos voor de insteek van literair monument, inspiratiebron en heilige tekst. Gevolg is dat de NBV21 opnieuw hoofdletters gebruikt bij de persoonlijk voornaamwoorden bij God (Ik, U, Hij); de zogenaamde eerbiedshoofdletters. Het hoofdlettergebruik is nog altijd een bekend gebruik in het Nederlands, zegt De Jong. Zeer breed leeft het gevoel dat dat passend is in het spreken over God. Dat is wat lezers het meest zeiden te missen in de NBV en daar heeft het NBG naar willen luisteren.

Katholieke uitgave

Voor het werk aan de NBV21 hebben we dankbaar gebruikgemaakt van alle duizenden lezersreacties, besluit De Jong. Daar zitten veel reacties van katholieke zijde tussen. Dat maakt de NBV21 tot een breed gedragen vertaling die bruikbaar is voor uiteenlopende kerkelijke tradities en stromingen. Daarom verzorgt het NBG ook een editie waarin de deuterocanonieke boeken zijn opgenomen. We zijn bovendien bijzonder blij dat zowel bij de presentatie in Nederland als die in Vlaanderen een van de bisschoppen een eerste exemplaar van de vernieuwde vertaling in ontvangst zal nemen.


NBV21