zaterdag in week 2 door het jaar

Uit het tweede boek Samuël 1, 1-4 + 11-12 + 19 + 23-27

David verneemt de dood van koning Saul en zijn zoon Jonatan. Hoezeer Saul hem ook verwenst had en bedreigd, David rouwt erom en zet anderen aan tot meeleven en wel tot hetzelfde meeleven als om de dood van zijn vriend Jonatan.

Saul was gesneuveld en David had de Amalekieten verslagen en was alweer twee dagen terug in Siklag. Op de derde dag liet zich iemand uit het legerkamp van Saul aandienen. Hij had zijn kleren gescheurd en stof over zijn hoofd geworpen. Bij David gekomen, boog hij diep voorover. ‘Waar komt u vandaan?’ vroeg David, en de man antwoordde: ‘Uit het legerkamp van Israël. Ik ben ontkomen.’ ‘Wat is er dan gebeurd?’ vroeg David ongerust. ‘De soldaten moesten vluchten,’ vertelde hij. ‘Velen van hen zijn gesneuveld, en ook Saul en zijn zoon Jonatan zijn omgekomen.’ Hierop greep David zijn kleren en scheurde ze, en ook al zijn mannen deden dat. Ze rouwden, jammerden en vastten tot de avond viel om Saul, zijn zoon Jonatan en het volk van de Heer, het volk van Israël, omdat zij in de strijd waren gesneuveld. 
David sprak: ‘Als een gevelde hinde, Israël, ligt jouw trots gesneuveld op je heuvels. Ach, dat je helden moesten vallen! Saul en Jonatan, de geliefden en beminden, bij leven niet te scheiden, en onafscheidelijk verbonden in de dood. Sneller dan een arend waren ze, en sterker dan een leeuw. O dochters van Israël, treur om Saul! Rijk bewerkt scharlaken gaf hij je te dragen, door hem werd je getooid met sieraden van goud. Ach, dat de helden in de oorlog moesten vallen! Jonatan ligt gesneuveld op de heuvels. Het verdriet verstikt me, Jonatan, je was mijn broeder, en mijn beste vriend. Jouw liefde was mij dierbaar, meer dan die van vrouwen. Ach, dat de helden moesten vallen, dat die wapens van Israël verloren moesten gaan!’

Tussenzang: Ps 80, 2-3 + 5-7

Refr.: Heer, kom en red ons.

Hoor ons, herder van Israël,
die Jozef leidt als een kudde.
U die troont op de cherubs, verschijn in luister
aan Efraïm, Benjamin en Manasse.

Laat uw kracht ontwaken,
kom, en red ons.
Heer, God van de hemelse machten,
hoe lang nog blijft U vertoornd op uw biddende volk?

U liet ons brood van tranen eten
en een stroom van tranen drinken.
U hebt andere volken tegen ons opgezet,
onze vijanden drijven de spot met ons.

Vers voor het evangelie (Ps 119, 35)

Alleluia.
Laat het licht van uw gelaat
over mij schijnen,
onderwijs uw dienaar in uw wetten.
Alleluia.

Uit het evangelie volgens Marcus 3, 20-21

Jezus’ optreden wekte heel wat verwondering en ergernis, zelfs bij zijn familieleden. Zijn belangloze inzet en zijn verregaande dienst om niet, konden ze niet vatten. Ook voor hen was alléén geloof de norm om Hem te begrijpen. Verhalen die laten verstaan dat mensen uit Jezus’ onmiddellijke omgeving alles direct vernamen, vertekenen de waarheid en maken Jezus’ familie onecht.

Jezus ging terug naar huis, en weer verzamelde zich een menigte, zodat ze zelfs niet de kans kregen om wat te eten. Toen zijn verwanten hiervan hoorden, gingen ze op weg om Hem, desnoods onder dwang, mee te nemen, want volgens hen had Hij zijn verstand verloren.

Van Woord naar leven

ROUWEN ALS WEG NAAR  HELING
(bij 2 Sam 1,1-4.11-12.19.23-27)

Beste mensen, dat men dierbaren of anderen door overlijden verliezen komt in alle tijden en plaatsen op grote schaal voor, ook in de Bijbel. Vaak gaat er een grote strijd aan vooraf tussen landen met oorlogen die niets oplossen en alleen maar eindeloos veel slachtoffers veroorzaken. We kennen er vandaag veel voorbeelden van. Nooit lijkt het op te houden. Het liefst slaan we die geschiedenis maar over. Dat kan echter niet, want de wereld staat er bol van.

Vandaag horen we in de eerste lezing een verknipt verhaal, daarmee bedoel ik: er zijn delen uitgeknipt om het verhaal maar op één onderwerp te richten: de rouw van David bij het sterven van Saul, zijn zoon Jonatan, (de grote vriend van David) en alle gevallenen tijdens de strijd.
Hierop greep David zijn kleren en scheurde ze, en ook al zijn mannen deden dat. Ze rouwden, jammerden en vastten tot de avond viel om Saul, zijn zoon Jonatan en het volk van Israël, omdat zij in de strijd waren gesneuveld.

Het scheuren van de kleren is een heel oud gebruik. Het komt al in Genesis voor, het eerste boek van de Bijbel. Dit gebaar is een symbool van de ‘verscheurde lichamen’, het is een openbaar teken van intense rouw niet alleen door één persoon, maar door een heel volk tegelijk uitgevoerd. Het scheuren betrof het bovenkleed, en men verving het met een ander donker kleed, of lap van ruwe stof. Daarmee gepaardwerd gehuild en geweeklaagd, zeven dagen lang. Een massaal en indrukwekkend gebeuren moet dat zijn.

Wij kunnen ons deze wijze van rouwen niet voorstellen. Rouwen wordt deels door de cultuur bepaald en ontwikkelt zich in de loop van de tijden. Ceremonieën en symbolen worden ook nu toegepast, afhankelijk van het feit of de betrokkenen er een antenne voor hebben. Het is heel mooi om vormen te ontwikkelen die de rouwenden zelf aandragen. Ik denk dat ieder van jullie ceremonieën of symbolen kan noemen die ergens gebruikt zijn. Het is zelfs mogelijk om, als je nog leeft, je naasten een suggestie te doen voor je eigen sterven.

Het is een behoefte van de mens om te rouwen en daardoor heel langzaam tot een verwerking te komen. Daar staat geen tijd voor. Het is niet goed als men meteen de draad weer op wil pakken alsof er niets gebeurd zou zijn. Dan ontvlucht men de pijn. De ene persoon zal een langer rouwproces nodig hebben dan de andere. Daar is niets mis mee. Het hangt ook af van de relatie tot degene die gestorven is, mede van het proces dat al vóór het sterven is doorgemaakt.

Met jonge kinderen zijn er veel mogelijkheden om te rouwen: tekenen, een bloemetje bij een foto zetten, samen naar het graf gaan, erover praten, herinneringen ophalen, gebruiken van de overledene in ere houden … Ouderen die een dierbare verloren hebben, vinden soms hun eigen manier van rouwen. Vroeger stonden er wel termijnen voor, ook wat betreft kleding. Ik herinner me dat in mijn lagere schoolperiode de vader van een klasgenoot gestorven was. Toen werd er een zwart ruitje op zijn jasje genaaid. Dat bleef daar een zes weken zitten. En volwassenen bleven ook lange tijd donkere kleren dragen.

Davids rouw was diepgaand en oprecht. Zo zegt hij over zijn vriend Jonatan: Jonatan ligt gesneuveld op de heuvels. Het verdriet verstikt me, Jonatan, Je was mijn broeder, en mijn beste vriend.

Laten we bidden

Goede God en Vader,
uw Naam, Vader, geeft ons het vertrouwen,
dat met sterven het leven niet ophoudt.
Wij bidden U om ontferming over hen die sterven,
dichtbij en veraf, door ziekte of ruw geweld,
wees allen nabij in hun laatste uren
en neem hen op in uw barmhartigheid.
Zegen ook hen die dierbaren los moeten laten
opdat degenen die achterblijven
mogen weten en erop kunnen vertrouwen
dat de overledenen veilig zijn bij U,
en dat elk lijden voorbij is.
Moge uw troostende nabijheid
hen sterken in hun geloof
en in het proces van rouw,
zodat wonden geheeld kunnen worden.
Door Christus, onze Heer,
Amen

Beste mensen, heb ook hartelijke aandacht voor rouwenden en begrip voor de wijze waarop de ander dat proces doorloopt, ook als je het niet helemaal begrijpt. Niet direct raad willen geven, maar vooral luisteren …

Dag, een vruchtbare dag gewenst!

Ricky

 

 

Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
Na ‘goedkeuring’ (er bevinden zich wel eens kapers op de kust) worden de reacties geplaatst.

De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn ontleend aan het week- en zondagmissaal, door de benedictijnen van de Sint-Andriesabdij en de norbertijnen van de abdijen Averbode, Postel en Tongerlo, o.l.v. Jos Van Der Veken, uitgegeven bij Brepols-Licap, © Brepols 2007.